Theo kết luận thanh tra (KLTT), có 13/19 Phương án được kiểm tra chưa phản ánh đúng, đầy đủ yêu cầu của Đề án 254 về thực trạng tài sản, khả năng thu hồi nợ xấu…
Có 7/9 Phương án được kiểm tra không đánh giá hoặc đánh giá sơ sài tình hình, thực trạng đối với những nội dung kết luận, kiến nghị tại KLTT để đưa ra giải pháp thực hiện theo Đề án 254.
VietABank cho vay sai mục đích, không đủ điều kiện thực hiện dự án, phân loại nợ sai
Theo báo cáo của Viet A Bank (VAB), tại thời điểm 31/12/2017, tổng dư nợ cho vay là 38,770 tỷ đồng, nợ xấu là 525.7 tỷ đồng, chiếm 1.36% tổng dư nợ. Đến thời điểm 30/06/2018, tổng dư nợ cho vay là 37,673 tỷ đồng, nợ xấu là 941 tỷ đồng (tăng 415.3 tỷ đồng so với thời điểm 31/12/2017), chiếm 2.5% tổng dư nợ, nếu tính cả nợ bán cho VAMC chưa xử lý thì tỷ lệ nợ xấu là 8.2%, tương ứng 3,504 tỷ đồng.
Kiểm tra 14 hồ sơ cấp tín dụng, với tổng dư nợ tại thời điểm 31/08/2018 là 6,510 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 17.28% tổng dư nợ cho vay của VAB, kết quả:
- Thẩm định, phê duyệt cho vay khi Dự án chưa có đầy đủ hồ sơ pháp lý, chủ đầu tư không đủ điều kiện thực hiện dự án (CTCP Đầu tư xây dựng và Thương mại HSTC); thẩm định, xác định doanh thu, chi phí thực hiện dự án đầu tư không chính xác (gồm 02 khách hàng: CTCP Đầu tư Phát triển Hưng Thịnh Việt Nam, CTCP Đầu tư PHD); thu thập không đầy đủ chứng từ chứng minh mục đích sử dụng vốn vay (CTCP Đầu tư Xây dựng và Thương mại HSTC).
- Phân loại nợ chưa đúng quy định theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng quy định về nợ xấu và trích lập dự phòng rủi ro (gồm 02 khách hàng: CTCP Tập đoàn Xây dựng và Phát triển Nhà Vicoland, CTCP Điện Bình Thu Lâm Đồng); cơ cấu nợ không đúng quy định tại Thông tư 02/2013/TT-NHNN và Thông tư số 09/2014/TT-NHNN (CTCP Đầu tư Toàn Cầu). Theo quy định các khách hàng nêu trên phải chuyển từ nợ nhóm 1 sang nợ nhóm 4, nhóm 5.
- Kiểm tra 10 khách hàng, dư nợ 4,860 tỷ đồng, gồm:
+ Nhóm 06 khách hàng: Công ty TNHH Đầu tư đô thị An Phú; Công ty TNHH Thương mại xây dựng và Đầu tư Hà Thủy; CT CP Dịch vụ Đầu tư nhà đất Nhật Anh; Công ty TNHH Địa ốc Phú Gia Green; Công ty TNHH Đầu tư Đô thị Gia Phát; CTCP Đầu tư Bất động sản Vạn Phúc, vay góp vốn hợp tác đầu tư thực hiện các dự án đối ứng của Dự án Xây dựng tuyến đường Minh Khai – Vĩnh Tuy – Yên Duyên;
+ Nhóm 02 khách hàng: CTCP Đầu tư PHD và CTCP Đầu tư Phát triển Hưng Thịnh Việt Nam vay góp vốn hợp tác đầu tư thực hiện Dự án Khu đô thị mới Tây Nam Kim Giang;
+ Công ty TNHH Hợp tác Thương mại Nam Bình vay góp vốn hợp tác đầu tư xây dựng Dự án Khu nhà ở cao tầng, dịch vụ tại ô đất quy hoạch ký hiệu CT8 thuộc KĐT mới Mỹ Đình;
+ Công ty TNHH XD Thương mại và Dịch vụ LT vay góp vốn hợp tác đầu tư thực hiện Dự án Khu tái định cư phục vụ xây dựng Khu đô thị mới Hà Nội.
VAB cho khách hàng vay góp vốn theo các hợp đồng hợp tác đầu tư kinh doanh ký với chủ đầu tư dự án, bản chất là giải ngân vốn cho chủ đầu tư để thực hiện dự án, trong khi các dự án chưa có đầy đủ hồ sơ pháp lý, chưa đủ điều kiện huy động vốn; các hợp đồng hợp tác đầu tư kinh doanh không có hiệu lực pháp lý theo quy định tại Nghị định số 99/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ, vi phạm quy định về điều kiện vay vốn tại khoản 2 Điều 7 Thông tư số 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của NHNN.
Theo báo cáo của NHNN, đến thời điểm 10/10/2021 có 12/14 khách hàng đã tất toán; còn 02 khách hàng còn dư nợ: CTCP Tập đoàn Xây dựng và Phát triển Nhà Vicoland, dư nợ 500 tỷ đồng, nợ nhóm 5; CTCP Đầu tư PHD, dư nợ 483 tỷ đồng, nợ nhóm 1.
BacABank cho hàng loạt công ty “họ TH” vay khi chưa đủ điều kiện vay vốn
Theo báo cáo của BacABank (BAB), tại thời điểm 31/12/2017, nợ xấu chiếm tỷ lệ 0.62%, tương ứng 427.7 tỷ đồng, nếu tính cả nợ bán cho VAMC chưa xử lý thì tỷ lệ nợ xấu là 2.1%, tương ứng 1,030 tỷ đồng. Đến 30/06/2018, nợ xấu là 452 tỷ đồng, tương ứng với tỷ lệ 0.68%, nếu tính cả nợ bán cho VAMC chưa xử lý thì tỷ lệ nợ xấu là 1.54%, tương ứng 1,034 tỷ đồng.
Kiểm tra hồ sơ cấp tín dụng của 11 khách hàng với tổng dư nợ tại thời điểm 31/08/2018 là 6,626 tỷ đồng, chiếm 11% tổng dư nợ của ngân hàng, trong đó có 01 khách hàng đã bán nợ cho VAMC (Công ty TNHH Hùng Vương Huế), 01 khách hàng được cơ cấu giữ nguyên nợ nhóm 1 (CTCP Sông Lam Nghệ An) và 09 khách hàng nợ nhóm 1, kết quả:
- Trong việc thẩm định điều kiện cho vay vốn: Khách hàng chưa đáp ứng đầy đủ điều kiện về tính khả thi, hiệu quả của dự án khi phê duyệt cho vay; chưa đáp ứng điều kiện “có khả năng tài chính để trả nợ” theo quy định tại Quyết định 1627 và Thông tư 39 của NHNN (CTCP Thực phẩm sữa TH, Công ty TNHH XNK công nghệ xanh quốc tế; CTCP Sữa TH; CTCP Logistic SC; CTCP Dược liệu TH; CTCP nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao quốc tế Công ty TNHH Hùng Vương Huế), trong đó có một số khách hàng âm vốn chủ sở hữu (như: CTCP Sữa TH; CTCP chuỗi thực phẩm TH âm vốn CSH; Công ty TNHH XNK công nghệ xanh quốc tế âm VCSH;...). Khách hàng thuộc đối tượng hạn chế cho vay theo quy định của BacABank (Công ty TNHH Hùng Vương Huế); xác định thời hạn cho vay, phương thức trả nợ chưa phù hợp với tình hình dự án (CTCP Dược liệu TH); cho vay thực hiện dự án theo hình thức cho vay từng lần, khó khăn trong việc theo dõi vốn tự có tham gia dự án (CTCP đầu tư phát triển nguyên liệu vùng đông bắc Nghệ An),
- Về tài sản bảo đảm:
+ Quy định nội bộ của BacAbank chưa quy định biện pháp bảo đảm tiền vay, thẩm định tài sản bảo đảm tiền vay đối với trường hợp cho vay không có tài sản đảm bảo và quy định nội bộ chưa gửi báo cáo NHNN theo Thông tư 39 của NHNN. BacABank phê duyệt cho vay không có TSBĐ đối với một số khoản vay trong khi tình hình tài chính của khách hàng khó khăn, kết quả kinh doanh lỗ (CTCP chuỗi thực phẩm TH: Công ty TNHH XNK công nghệ xanh quốc tế: CTCP Sữa TH; CTCP chuỗi cung ứng quốc tế; CTCP đầu tư phát triển nguyên liệu vùng đông bắc Nghệ An).
+ TSBĐ chưa đăng ký giao dịch đảm bảo theo quy định (CTCP Thu phẩm sữa TH CTCP nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao quốc tế); TSBĐ là khoản phải thu nhưng tại một số thời điểm dư nợ phải thu thấp hơn dư nợ vay (CTCP Thực phẩm sữa TH); TSBĐ là quyền đòi nợ nhưng tình hình tài chính của bên có nghĩa vụ thanh toán khó khăn, kết quả kinh doanh lỗ, ảnh hưởng đến khả năng trả nợ (CTCP chuỗi cung ứng quốc tế: CTCP đầu tư phát triển nguyên liệu vùng đông bắc Nghệ An).
- Về phân loại nợ:
+ Trong quá trình vay vốn có một số kỳ trả nợ, khách hàng chậm trả nợ gốc, lãi theo hợp đồng tín dụng, nhưng NH không kịp thời chuyển nợ quá hạn theo quy định tại Điều 18, Điều 20 Thông tư số 39 (CTCP Thực phẩm sữa TH CTCP chuỗi thực phẩm TH; CTCP Sữa TH CTCP chuỗi cung ứng quốc tế, CTCP Logistic SC CTCP nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao quốc tế). Theo Thông tư 02 của NHNN, các khách hàng chậm trả nợ nêu trên phải chuyển nhóm nợ khi quá hạn. Tuy nhiên, tại thời điểm 31/8/2018 và liên tục các kỳ trả nợ tiếp theo (tháng 9, 10, 11/2018) BacABank báo cáo các khách hàng thực hiện trả nợ gốc, lãi đúng hạn.
+ Cơ cấu nợ khi khách hàng không có phương án trả nợ mới khả thi, phù hợp với điều kiện sản xuất, kinh doanh, dịch vụ theo quy định tại Thông tư 09/2014/TT-NHNN (CTCP Sông Lam Nghệ An). Tại thời điểm thanh tra (31/8/2018), BacABank phân loại nợ nhóm 1, Theo quy định tại Khoản 1 Điều 10 Thông tư số 02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013 của NHNN thì phải chuyển sang nợ nhóm 3. Sau khi kết thúc thanh tra trực tiếp, BacABank báo cáo đã khắc phục chuyển nhóm nợ đối với CTCP Sông Lam Nghệ An sang nợ nhóm 3 từ thời điểm tháng 29/11/2018 và trích lập dự phòng, thoái lãi dự thu theo quy định (Công văn số 55/2018 BacABank TTKD ngày 07/12/2018)
Trong việc giải ngân: Chứng từ sử dụng vốn vay chưa phù hợp (CTCP chuỗi thực phẩm TH); giải ngân thanh toán tiền mua hàng nhưng hàng tồn kho không thể hiện trên BCTC (CTCP chuỗi cung ứng quốc tế, giải ngân khi dự án chưa đủ hồ sơ pháp lý theo quy định, chưa được cấp Giấy phép xây dựng (CTCP Dược liệu TH).
Theo báo cáo của NHNN, đến thời điểm 10/10/2021 có 05/11 khách hàng đã tất toán; 01 khách hàng bán nợ VAMC (Công ty TNHH Hùng Vương Huế); 04 khách hàng còn dự nợ: CTCP Sông Lam Nghệ An, dư nợ: 247 tỷ đồng, nợ nhóm 5; CTCP Dược liệu TH, dư nợ: 85 tỷ đồng, nợ nhóm 1; CTCP đầu tư phát triển nguyên liệu vùng đông bắc Nghệ An, dư nợ: 217 tỷ đồng, nợ nhóm 1; CTCP Thực phẩm sữa TH, dư nợ: 91 tỷ đồng, nợ nhóm 1; Công ty TNHH XNK công nghệ xanh quốc tế, dư nợ: 175 tỷ đồng, nợ nhóm 1.
Qua kiểm tra cho thấy còn nhiều ngân hàng cấp tín dụng có những thiếu sót, vi phạm trong việc thẩm định điều kiện vay vốn, giải ngân khi dự án chưa đầy đủ hồ sơ pháp lý, số liệu báo cáo tài chính sai lệch, không kiểm soát được việc sử dụng vốn thực tế đầu tư vào dự án, dự án chậm triển khai, tiềm ẩn rủi ro.
