Chưa xong triển lãm cá nhân lần thứ sáu, “Vùng lụa”, hoạ sĩ Bùi Chát đã chuẩn bị cho triển lãm cá nhân lần thứ bảy, tiếp theo liền, cũng sẽ được tổ chức tại J Artspace-30 đường 10, Thảo Điền, quận 2.
Triển lãm dự tính khai mạc vào ngày 23 tháng 4, đúng “ngày sách thế giới”, nhưng do vài khó khăn khách quan, phải dời mãi đến ngày 18 tháng 5-2024.
Về triển lãm này, hoạ sĩ Bùi Chát trong statement đã viết:
“Sách vừa là vật liệu, vừa là chất liệu, vừa là nguồn cảm hứng bất tận cho nghệ thuật của tôi.
Là một người gắn bó với sách hơn 20 năm, ăn ngủ với sách, sống chết với sách. Tôi hiểu những niềm vui và nỗi buồn của sách.
Những lúc khó khăn tưởng như có thể buông xuôi, sách lại là nguồn động viên và thường có mặt kịp thời trước những ý định dại dột.
Sách bên tôi. Vô hình. Như những quý nhân không lộ diện.
Tôi luôn trân trọng và biết ơn.
Những hiện diện vô hình!
Một triển lãm nhằm ghi dấu kỉ niệm.
Với sách”
Triển lãm “Những hiện diện vô hình” trưng bày tổng cộng 13 tác phẩm. Trong đó, gồm 12 bức tranh chất liệu tổng hợp (mixed media painting) với sách là thành phần chính, và 1 tác phẩm sắp đặt (installation art).
Tác phẩm sắp đặt, chỉ là một kệ sách bình thường như mọi kệ sách thường thấy, nhưng tất cả đều được sơn phủ một màu trắng tinh tuyền-kể cả sách. Và tác phẩm được đặt ở một góc khuất khá khiêm tốn trong không gian triển lãm.
Tuy vậy, theo nhà phê bình mỹ thuật Nguyên Hưng, đây là tác phẩm “đáng chú ý nhất” trong triển lãm:
“Nó thể hiện cái nhìn thông minh với những suy tư sâu sắc của Bùi Chát về sách.
Đó không còn là một thế giới sự vật, đồ vật mà người ta có thể trưng bày hay đốt bỏ. Đó là một thế giới siêu hình của những ý nghĩa và giá trị. Đó là thế giới, trong đó, người ta có thể xuôi ngược các chiều kích không gian và thời gian của lịch sử văn minh và tinh thần nhân loại. Đó là cánh cổng mở ra nhiều chiều, không chỉ đưa người ta lên thiên đàng, mà còn có thể dẫn người ta xuống địa ngục. Đó là khung cửa sổ mở ra nhiều chiều, hướng tầm mắt con người ta ra bầu trời quang đãng của tự do, mà còn có thể hướng tầm mắt con người ta vào ngục tối của thành kiến và sự bảo thủ...
Cái kệ sách được phủ toàn bộ bằng màu trắng này, là một sự “hiện diện vô hình” buộc người xem phải nghiền ngẫm về cái nội hàm văn hoá và tư tưởng ẩn sâu trong thế giới sách...”
Còn về 12 bức tranh chất liệu tổng hợp lấy sách làm thành phần chính, theo nhà phê bình mỹ thuật Nguyên Hưng:
“Đúng như Bùi Chát tự bạch, sách ở đây, vừa là vật liệu, vừa là chất liệu, vừa là nguồn cảm hứng. Vật liệu để tạo hình, chất liệu để thể hiện các cảm nhận và suy tư về sách, và tất cả nhằm biểu hiện các cảm xúc trữ tình thế sự và siêu hình nơi chính anh về văn hoá đọc, về môi trường văn hoá xã hội nói chung...
Sách ở đây, không quan trọng là sách gì, có nội dung ra làm sao. Đó đơn giản chỉ là sách. Những cuốn sách Bùi Chát lấy ra từ kho sách nhà mình. Trong đó, có những cuốn sách còn mới tinh, có những cuốn sách cũ nát, có những cuốn sách bị xé rách, có những cuốn sách bị ngập nước cong vênh, có những cuốn sách bị mối mọt ăn lỗ chỗ... Sự khác nhau này, trước hết, là sự khác nhau ở bề mặt vật liệu tạo thành những tình huống khác nhau trong hình thức tạo thành tác phẩm. Nhưng quan trọng hơn, đó còn là những chỉ hiệu khác nhau, biến sách thành chất liệu cấu thành một ‘trạng thái hiện hữu’ của tác phẩm, mở ra nhiều liên tưởng, suy tưởng khác nhau nơi người xem...”
Trước triển lãm cá nhân lần thứ bảy này của hoạ sĩ Bùi Chát, nhiều người có thể ngạc nhiên-“làm gì mà triển lãm lắm thế” Nhưng cũng theo nhà phê bình Nguyên Hưng:
“Riêng tôi, tôi ủng hộ triển lãm này, cũng như đã ủng hộ kiểu triển lãm liên tục của Bùi Chát.
Bùi Chát triển lãm liên tục, không phải để kiếm ‘cơ hội bán tranh’, hay để ‘sớm định vị thương hiệu’ như thỉnh thoảng tôi vẫn nghe người này người kia nói. Tuy mới ‘xuất hiện’ nhưng nghệ thuật Bùi Chát là ‘một quá trình’ tìm kiếm và sáng tạo với tinh thần tự do rất đáng chú ý... Mỗi triển lãm của Bùi Chát, là một trình hiện nghệ thuật khác...
