Cụ thể, theo Thanh tra Chính phủ, trong giai đoạn 2011-2020, Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) và các ban quản lý dự án đầu tư xây dựng, các đơn vị thành viên có liên quan đã không hoàn thành việc đều tư nguồn điện và lưới điện truyền tải theo nhiệm vụ được giao tại Quy hoạch điện VII điều chỉnh, đầu tư nguồn điện đạt 82,2% so với công suất được giao tại Quy hoạch. Đáng chú ý là việc đầu tư lưới truyền tải chỉ đạt tỷ lệ thấp (cả về quy mô và số lượng).
Việc đầu tư lưới điện truyền tải đạt kết quả thấp, nhiều dự án chậm tiến độ, không đáp ứng đủ năng lực truyền tải theo quy hoạch, việc giải tỏa công suất các nhà máy điện mặt trời nối lưới đầu tư ở khu vực miền Trung, Tây Nguyên; không hoàn thành việc đầu lưới điện truyền tải cũng là một trong những nguyên nhân phải cắt giảm công suất phát điện của các nhà máy, ảnh hưởng đến vận hành hệ thống điện...
Nhà máy thủy điện Đồng Nai 2. Ảnh: Chinhphu.vn
Vẫn theo kết luận thanh tra, EVN và Công ty cổ phần Thủy điện Đồng Nai 2 chưa kịp thời báo cáo Cục Điều tiết điện lực để kiểm tra hợp đồng mua bán điện sau khi đàm phán và ký tắt Hợp đồng mua bán điện trên cơ sở quyết toán vốn đầu tư là không đúng quy định.
"Việc đàm phán giá điện trên cơ sở số liệu quyết toán vốn đầu tư do chủ đầu tư cung cấp, trong khi số liệu kiểm toán vốn đầu tư dự án do đơn vị kiểm toán độc lập thực hiện thiếu tin cậy, do đó giá mua điện đang tạm thanh toán 1.740 đồng/kWh (chưa bao gồm VAT) là chưa đảm bảo cơ sở pháp lý; nguyên nhân, lý do dẫn đến giá mua bán điện vượt khung quy định cần phải được Bộ Công Thương, EVN kiểm tra, xem xét để giá mua bán điện đảm bảo căn cứ, chính xác, khách quan theo quy định của pháp luật" - kết luận thanh tra nêu rõ.
Từ những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm nêu trên dẫn đến, việc đàm phán, kiểm tra, phê duyệt, xử lý các vướng mắc về giá mua điện, hợp đồng mua bán điện của Nhà máy Thuỷ điện Đồng Nai 2 diễn ra từ tháng 12/2008, đến nay chưa được giải quyết dứt điểm theo quy định của pháp luật và hợp đồng mua bán điện. Trách nhiệm thuộc về EVN, Cục Điều tiết điện lực và Bộ Công Thương.
Ngoài ra, Công ty Mua bán điện và Công ty cổ phần Phú Thạnh Mỹ ký kết Hợp đồng bổ sung số 01 ngày 13/8/2015 trước khi báo cáo Cục Điều tiết điện lực và việc tạm thanh toán theo giá 1.271,84 đồng/kWh vượt khung giá năm 2015 (giá trần năm 2015 là 1.060 đồng/kWh) là chưa đúng quy định; chưa thực hiện đúng chỉ đạo của Bộ Công Thương về việc đưa giá mua bán điện về mức trần tại Văn bản số 3528 ngày 13/4/2015; chưa báo cáo kết quả đàm phán giá điện theo chỉ đạo của Cục Điều tiết điện lực. Trách nhiệm thuộc về EVN.
Đối với giá mua điện của Nhà máy Thủy điện Sông Bung 4A, vượt khung quy định, ngoài thẩm quyền phê duyệt hợp đồng mua bán điện của Cục Điều tiết điện lực, nhưng Cục Điều tiết điện lực chưa kiểm tra hợp đồng, báo cáo Bộ trưởng xem xét, giải quyết theo thẩm quyền quy định. Trách nhiệm thuộc về Cục Điều tiết điện lực.
Việc đàm phán, kiểm tra, phê duyệt và xử lý các vướng mắc về giá mua điện, hợp đồng mua điện của Nhà máy Thủy điện Sông Bung 4A diễn ra từ năm 2013, đến thời điểm thanh tra vẫn chưa giải quyết dứt điểm theo quy định của pháp luật và hợp đồng mua điện. Tuy nhiên, qua thanh tra, ngày 15/7/2022, EVN và Công ty cổ phần Phú Thạnh Mỹ đã ký Hợp đồng sửa đổi, bổ sung số 05 Hợp đồng mua bán điện, trong đó giá điện chính thức là 1.110 đồng/kWh, bằng giá trần khung giá phát điện đối với nhà máy thủy điện năm 2019 quy định tại Quyết định số 281/QĐ- BCT ngày 12/02/2019 của Bộ Công Thương.
Đáng nói, theo Thanh tra Chính phủ, mặc dù ngày 5/9/2016 cơ quan Kiểm toán Nhà nước đã có Báo cáo kết quả kiểm toán hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Nhà máy nhiệt điện Vũng Áng 1 và Dự án đầu tư xây dựng công trình phân phối 500 KV Trung tâm điện lực Vũng Áng, trong đó kiến nghị xử lý tài chính với tổng số tiền giảm trừ là 3.138,745 tỷ đồng... nhưng đến thời điểm thanh tra, việc đàm phán lại để điều chỉnh giá mua bán điện của Nhà máy nhiệt điện Vũng Áng 1 vẫn chưa được EVN, Công ty Mua bán điện và Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam thực hiện theo kết luận, kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước.
Tại Báo cáo Kiểm toán ngày 18/5/2016 của Kiểm toán Nhà nước kèm theo Văn bản số 314 về việc kiểm toán hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư Dự án xây dựng công trình Thủy điện Đồng Nai 5, trong đó kiến nghị điều chỉnh giảm nguồn vốn 351,235 tỷ đồng... nhưng đến thời điểm thanh tra, EVN, Công ty mua bán điện và Chủ đầu tư vẫn chưa hoàn tất việc đàm phán giá điện theo quyết toán vốn đầu tư dự án theo kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước.
Khi Bộ Công Thương được nhận Báo cáo kiểm toán vốn đầu tư xây dựng các dự án nhà máy điện từ Kiểm toán Nhà nước, nhưng chưa kịp thời cung cấp chỉ đạo EVN đàm phán lại giá mua điện, điều chỉnh hợp đồng mua bán điện, đến thời điểm thanh tra, giá mua điện của Nhà máy nhiệt điện Vũng Áng 1 và Nhà máy Thủy điện Đồng Nai 5 vẫn chưa điều chỉnh giảm theo kết luận, kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước. Trách nhiệm thuộc về Bộ Công Thương, Cục Điều tiết điện lực, EVN, Công ty Mua bán điện, Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam và Tổng công ty Điện lực – TKV.
