Theo đó, Thanh tra Chính phủ đã kiểm tra hồ sơ cấp tín dụng của 16 khách hàng của Ngân hàng Sài Gòn Thương tín (Sacombank), với tổng dư nợ tại thời điểm 31/8/2018 là 15.218 tỷ đồng; phân loại nợ nhóm 1, chiếm 6,2% tổng dư nợ của ngân hàng.
Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra Sacombank đã thiếu sót trong việc thẩm định điều kiện cho vay vốn theo Điều 7 Quy chế cho vay kèm theo Quyết định 1627 và Thông tư 39 của NHNN như: Phương án vay vốn không đảm bảo tính khả thi (Công ty TNHH Đầu tư và phát triển BĐS Office 85, CTCP Đầu tư Long Biên, CTCP Đồng Tâm); khả năng tài chính để trả nợ chưa đảm bảo (CTCP Đầu tư và phát triển Bất động sản Dấu ấn Sài Gòn, Công ty TNHH Vina Alliance, Công ty TNHH BĐS Trí Đức).
Cho vay để thực hiện dự án nhưng dự án chậm tiến độ, làm phát sinh chi phí lãi vay lớn, ảnh hưởng đến hiệu quả phương án đầu tư kinh doanh đã được NH phê duyệt và nguồn trả nợ theo Phương án vay (CTCP Đầu tư và phát triển Bất động sản Dấu ấn Sài Gòn; Công ty TNHH SXTM Soài Rạp, Công ty TNHH Vina Alliance, Công ty TNHH Bất động sản Trí Đức); Chưa thu thập đầy đủ chứng từ chứng minh mục đích sử dụng vốn vay (Công ty TNHH Đầu tư và phát triển BĐS Office 85, CTCP Đầu tư Long Biên, CTCP Đồng Tâm).
Sacombank cho Công ty TNHH Bất động sản Trí Đức vay vốn để mua 62% phần vốn góp tại công ty này và thế chấp bằng chính phần vốn góp tại công ty trong thời hạn 03 năm.
Bản chất việc cấp tín dụng này tương tự việc “cấp tín dụng để đầu tư, kinh doanh cổ phiếu”. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành chỉ quy định điều kiện, giới hạn cấp tín dụng để đầu tư đầu tư, kinh doanh cổ phiếu theo hình thức góp vốn, mua cổ phần của công ty cổ phần, chưa quy định đối với việc góp vốn, mua cổ phần của công ty TNHH.
Đồng thời, Thanh tra Chính phủ chỉ ra việc Sacombank cho 9 doanh nghiệp vay với dư nợ bằng 48,52% vốn tự có của ngân hàng, lên tới 9.262 tỷ đồng.
09 khách hàng kiểm tra gồm: Công ty CP Him Lam Thủ Đô, Công ty CP Đầu tư Hồng Bàng, Công ty CP ĐTXD Bảo Lộc, Công ty CP Đầu tư TMDV Nam Thắng, Công ty CP TMXD Công Phúc, Công ty CP Hạ tầng Bảo Tín, Công ty CP ĐTXD Việt Phú Mỹ, Công ty CP QLĐTXD Việt Hà, Công ty CP XDTMDVDL Hiệp Ân.
Tính đến thời điểm ngày 31/8/2018, dư nợ nhóm khách hàng này là 9.262 tỷ đồng (chiếm 48,52% vốn tự có của Sacombank), mục đích vay vốn để nhận chuyển nhượng và đầu tư cùng một dự án lớn tại Quận 2. Qua kiểm tra hồ sơ vay vốn của 09 khách hàng này, Thanh tra Chính phủ đã phát hiện nhiều thiếu sót tại Sacombank.
Theo đó, tại CTCP TMXD Công Phúc, CTCP ĐTXD Việt Phú Mỹ, CTCP ĐT và TMDV Nam Thẳng đã cung cấp số liệu BCTC sai lệch giữa số liệu gửi Sacombank và cơ quan Thuế, vi phạm quy định tại điểm a, khoản 2 Điều 24 Quy chế cho vay ban hành theo Quyết định 1627, khoản 1 Điều 21 Thông tư 39 của NHNN.
Ngân hàng chưa kiểm soát chặt chẽ việc một số khách hàng cùng vay vốn tại Sacombank và ngân hàng khác để giải ngân cho hợp đồng nhận chuyển nhượng phân khu thuộc cùng một dự án lớn tại quận 2 của Công ty SDI (Công ty CP Him Lam Thủ Đô, Công ty CP ĐT Hồng Bàng, Công ty CP ĐTXD Việt Phú Mỹ, CTCP ĐT-TM-DV-XD Nam Thắng, CTCP Xây dựng TM DV DL Hiệp Ân, CTCP ĐTXD Bảo Lộc).
Việc kiểm tra sau cho vay chưa ghi nhận, đánh giá đầy đủ tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, khó khăn về pháp lý của dự án; cho vay để thực hiện dự án nhưng dự án chậm tiến độ, làm phát sinh chi phí lãi vay lớn, ảnh hưởng đến hiệu quả phương án đầu tư kinh doanh đã được NH phê duyệt khi cho vay.
Rủi ro, bất cập trong xác định tính pháp lý của TSBĐ dùng thế chấp chung cho khoản vay của 09 khách hàng là toàn bộ các quyền tài sản/lợi ích thu được từ một dự án trong điều kiện dự án chưa có đủ các hồ sơ pháp lý về quyền sở hữu dự án.
Bất cập trong trường hợp xử lý TSBĐ là toàn bộ các quyền tài sản/lợi ích thu được mà chủ đầu tư có được từ hoạt động đầu tư, kinh doanh, khai thác dự án do khách hàng vay vốn (bên nhận chuyển giao quyền tài sản) không được tiếp tục kế thừa quyền và nghĩa vụ thực hiện dự án đang dở dang theo qui định của pháp luật đất đai, đầu tư, xây dựng.
Theo báo cáo của Sacombank, tại thời điểm 31/12/2017, nợ xấu 9,468 tỷ đồng đồng, tương ứng với tỷ lệ 4,28% nếu tính cả nợ bán cho VAMC chưa xử lý thì tỷ lệ nợ xấu là 19,71% tương ứng 51.945 tỷ đồng. Đến ngày 30/6/2018, nợ xấu là 8,137 tỷ đồng, tương ứng 3,3% (trong đó các khoản nợ xấu chưa đủ điều kiện bán nợ VAMC theo Đề án tái cơ cấu là 6.141 tỷ đồng). Tuy nhiên, nếu tính cả nợ bán cho VAMC chưa xử lý thì tại thời điểm 30/6/2018, tỷ lệ nợ xấu của Sacombank là 17,19%, tương ứng với giá trị 49.465 tỷ đồng. Bên cạnh đó, một số khoản nợ nhóm 1, nhóm 2 được cơ cấu gia hạn thời gian trả nợ, tiềm ẩn chuyển thành nợ xấu là 1.819 tỷ đồng.
