Nhiều địa phương đang đau đầu tìm cách xử lý tình trạng các loại nông sản như lúa, sầu riêng, thanh long, khoai lang, khoai môn, tôm, cá tra… đang vào vụ nhưng không có doanh nghiệp (DN) thu mua để tiêu thụ nội địa lẫn chế biến và xuất khẩu. Nguyên nhân do việc lưu chuyển hàng hóa gặp khó khăn, hầu hết DN đang chật vật xoay xở với việc tổ chức sản xuất "3 tại chỗ".
Giá thấp, tồn nhiều
Ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, cho biết trong thời gian giãn cách xã hội, nhờ sự phối hợp với các tỉnh và hỗ trợ của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), tỉnh đã tiêu thụ được hơn 4.000 tấn nông sản các loại. Tuy nhiên, con số này vẫn còn khiêm tốn so với tổng lượng nông sản của nông dân và DN sản xuất. "Tình hình khó khăn chung tác động đến đầu ra của sản phẩm, chỉ cần nhìn vào giá tiêu thụ có thể thấy rõ mức độ khó khăn. Ví dụ, giá tôm Cà Mau giảm từ 8.000 - 23.000 đồng/kg tùy loại, giá tôm thẻ chân trắng các loại cũng giảm sâu. Với mức giảm như vậy, nông dân không có lời, có nguy cơ thua lỗ nếu sản xuất không khéo, việc tái sản xuất rất khó khăn" - ông Sử nhìn nhận.
Tiêu thụ nhiều loại thủy hải sản gặp khó khăn do lưu thông khó khăn, sức mua giảm .Ảnh: KỲ NAM
Tổ tiếp nhận, xử lý thông tin về sản xuất, thu hoạch và tiêu thụ nông sản huyện Lấp Vò cho hay sản lượng khoai môn toàn huyện dự kiến thu hoạch trong tháng 8 và tháng 9 năm nay là khoảng 1.678 tấn. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, việc tiêu thụ gặp khó khăn, nhiều diện tích khoai đến kỳ thu hoạch phải "neo" lại trên đồng. Để giúp nông dân tiêu thụ nông sản, Tổ tiếp nhận, xử lý thông tin về sản xuất, thu hoạch và tiêu thụ nông sản huyện Lấp Vò đã có văn bản đề nghị các tổ chức, đoàn thể, cơ quan, ban, ngành của huyện cùng UBND các xã, thị trấn… triển khai nhiều giải pháp. Trong đó, đã vận động, thông tin rộng rãi đến hội viên, đoàn viên, cán bộ, công chức, viên chức và người dân cùng tham gia hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm khoai môn, củ ấu.
Đặc sản sầu riêng trái vụ Khánh Sơn của tỉnh Khánh Hòa mới tiêu thụ được 5.000 tấn, hiện tồn đến 2.000 tấn, các nhà vườn chủ yếu đẩy ra chợ để bán lẻ. Ông Nguyễn Văn Nhuận, Chủ tịch UBND huyện Khánh Sơn, lý giải dịch Covid-19 khiến mục tiêu xuất khẩu qua thị trường Trung Quốc không đạt. Để tháo gỡ kịp thời, huyện đã khuyến khích các chủ vườn nhanh chóng chốt hợp đồng với thương lái, không nên chờ lên giá. Ngoài ra, huyện cũng tăng cường kết nối với các DN, siêu thị trong và ngoài tỉnh để tiêu thụ sầu riêng cho các tổ hợp tác, nhà vườn có số lượng lớn. Đối với các nhà vườn nhỏ lẻ, thương lái trong huyện thu mua và vận chuyển đi tiêu thụ qua hệ thống bưu cục, các xe chuyển phát nhanh… Chẳng hạn, Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ A Hùng (tỉnh Bình Thuận) đã ký hợp đồng thu mua 1.000 tấn sầu riêng của người dân. Nhiều công ty khác thì thu mua để sơ chế, cấp đông và chờ tiêu thụ.
Thị trường nội, ngoại đều khó
Theo ông Trần Anh Thư, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, tiêu thụ các mặt hàng thủy sản, rau củ quả vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn do chuỗi cung ứng không còn thông suốt, khó đưa hàng vào các chợ đầu mối lớn ở TP HCM. Dù UBND tỉnh đã chỉ đạo ngành chức năng tổ chức kết nối với các siêu thị lớn nhưng cũng chỉ tiêu thụ được khoảng 20% tổng sản lượng thu hoạch.
Ông Nguyễn Ngọc Tiềm, Tổ trưởng Tổ hợp tác chanh không hạt ở huyện Phong Điền (TP Cần Thơ), cho biết trước khi làn sóng dịch Covid-19 thứ tư bùng phát, tổ được một công ty bao tiêu thu mua toàn bộ với giá 9.000 đồng/kg để xuất khẩu với sản lượng trung bình khoảng 1 tấn chanh/ngày. Tuy nhiên, khi dịch bệnh diễn biến phức tạp hơn, DN không xuất khẩu được nên đã ngừng thu mua. Giải pháp "cấp cứu" của tổ hợp tác là kết nối với Tổ công tác đặc biệt phía Nam (Tổ công tác 970) của Bộ NN-PTNT để tiêu thụ khoảng 300-500 kg/ngày với giá từ 4.500-5.000 đồng/kg. "Tuy giá thấp nhưng vẫn có đầu ra, không bị ùn ứ thì nông dân cũng thu hồi được vốn" - ông Tiềm nói.
Sở NN-PTNT TP Cần Thơ từ tháng 7 vừa qua cũng đã chủ động kết nối nhiều nông dân, HTX, tổ hợp tác với Sở Công Thương để kết nối tiêu thụ nông sản ở hệ thống siêu thị, cửa hàng tiện lợi và đăng bán trên các sàn thương mại điện tử.
Về tình hình tiêu thụ lúa gạo tại ĐBSCL, theo báo cáo của Tổ công tác 970, các tỉnh tích cực tháo gỡ để DN, thương lái đẩy mạnh thu mua. Đồng thời, các địa phương tạo điều kiện, hỗ trợ việc bố trí nhân công, phương tiện để thu hoạch. Cụ thể, áp dụng phân vùng xanh, vàng, đỏ cho mức độ nguy cơ dịch Covid-19; phối hợp điều phối máy gặt đập liên hợp giữa các tỉnh cho diện tích lúa đến thời điểm thu hoạch; có chính sách ưu tiên cho DN, người tham gia lưu thông hàng hóa được tiêm vắc-xin; tạo điều kiện kết nối thương lái, DN thu mua lúa cho nông dân.
Tính chung các loại nông sản, từ tháng 7 đến nay, Tổ công tác 970 đã xây dựng được mạng lưới thông tin sản xuất, kết nối tiêu thụ với sản lượng lên đến 1.000 tấn/ngày. Trong đó, các loại nông sản có tiêu chuẩn từ VietGap trở lên đều được kết nối tiêu thụ thành công, sản lượng không đủ cung cấp cho thị trường. Không chỉ kết nối tiêu thụ nội địa, nhiều đầu mối xuất khẩu cũng liên hệ tổ công tác để tìm nhà cung cấp.
Gần đây nhất, sáng kiến "combo 10 kg/túi" giá bình dân của Tổ công tác 970 đã cho thấy tính hiệu quả khi chỉ từ ngày 30-8 đến 2-9, trung bình mỗi ngày có từ 40.000 - 55.000 combo nông sản được chuyển đến các phường tại TP HCM. Dự kiến, số lượng đặt hàng có thể tăng lên 150.000 combo/ngày.
Nhằm góp thêm tiếng nói đề xuất giải pháp khơi thông đầu ra cho nông sản trong giai đoạn giãn cách để phòng chống dịch Covid-19 cũng như hướng tới mục tiêu xây dựng một nền nông nghiệp bền vững. Sáng nay, 4-9, Báo Người Lao Động tổ chức tọa đàm trực tuyến "Tìm giải pháp tiêu thụ nông sản: Trước mắt và lâu dài".
Tọa đàm có sự tham gia của ông Lê Minh Hoan - Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT - cùng lãnh đạo các địa phương khu vực ĐBSCL, các hiệp hội, nhà bán lẻ, DN, chuyên gia nông nghiệp.
Ông NGUYỄN VĂN THỨ, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm Minh bạch (AFT): Chờ nới lỏng giãn cách
Sản phẩm của các hội viên AFT phần lớn là hàng chất lượng cao, giá cao nên trong giai đoạn dịch bệnh, không tránh khỏi bị ảnh hưởng bởi sức mua giảm ở phân khúc này. TP HCM là thị trường lớn nhất của các hội viên AFT nên khi TP HCM giãn cách, DN bị tác động lớn.
Nhiều DN phản ánh việc vận chuyển nông sản từ các vùng nguyên liệu như Tây Nguyên hay các tỉnh miền Trung về TP HCM bị hư hỏng rất nhiều do thời gian vận chuyển kéo dài, đặc biệt là các loại rau. Trong giai đoạn đầu giãn cách, các DN bị đội chi phí ở khâu lưu thông hàng hóa cùng với việc đáp ứng các yêu cầu chống dịch. Còn trong giai đoạn cao điểm giãn cách nghiêm ngặt từ 23-8 đến nay, lưu thông gặp khó vì phần lớn DN không được cấp giấy đi đường…
Trước tình hình trên, nhiều DN buộc phải trữ lại hàng hóa để tiêu thụ sau hoặc chuyển sang bán cho các thị trường khác với giá thấp hơn. Các DN kỳ vọng sau 2 tuần cao điểm giãn cách, việc đi lại sẽ được nới lỏng, nông sản, thực phẩm được lưu thông tốt hơn.
Ông HUỲNH NGỌC HUY, Tổng Thư ký Hiệp hội Mắc-ca Việt Nam, Chủ tịch HĐQT Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt (LienVietPostBank): Tránh phát triển manh mún, tự phát
Kể từ khi thành lập Hiệp hội Mắc-ca Việt Nam đến nay, hiệp hội cùng Lien-VietPostBank đã trực tiếp hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc cây mắc-ca cho người dân thông qua hàng trăm cuộc tập huấn. Bước đầu đã hình thành các mô hình tổ chức sản xuất, liên kết theo chuỗi giữa người trồng mắc-ca và DN chế biến sản phẩm tại các địa phương.
Nhận thấy xu hướng người tiêu dùng trên thế giới sẽ sử dụng các sản phẩm hữu cơ nên ngay từ đầu, chúng tôi đã định hướng tổ chức sản xuất mắc-ca hữu cơ, tiêu thụ sản phẩm vào thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản, châu Âu, Trung Đông… Từ đó, có chiến lược về vùng nguyên liệu, sản xuất, chế biến, phát triển thị trường, dòng sản phẩm, điều tiết giá cả và tiến tới xây dựng thương hiệu riêng cho mắc-ca Việt Nam.
Quy mô ngành hàng mắc-ca ở Việt Nam chưa lớn nhưng đây chính là cơ hội để đi theo cách làm bài bản ngay từ đầu, tránh tình trạng phát triển ồ ạt nhưng manh mún, tự phát như một số nông sản khác.
N.Ánh - T.Phương ghi
Nhóm phóng viên
NLĐ
