Đây là ý kiến của bà Lê Thị Duyên Hải, Vụ trưởng Vụ Kê khai và Kế toán thuế (Tổng cục Thuế) khi trao đổi với Báo điện tử Chính phủ về vấn đề hoàn thuế GTGT.
Vừa qua, có một số DN cũng như dư luận phản ánh về việc hoàn thuế GTGT chậm, xin bà cho biết nguyên nhân của tình trạng này?
Bà Lê Thị Duyên Hải: Các hồ sơ đề nghị hoàn thuế mà cơ quan thuế tiếp nhận được phân loại thành 2 trường hợp hoàn thuế trước và kiểm tra trước hoàn thuế sau theo quy định của pháp luật quản lý thuế, trong đó gần 80% hồ sơ được cơ quan thuế giải quyết hoàn trước trong thời hạn 6 ngày làm việc kể từ ngày nhận đầy đủ hồ sơ đề nghị hoàn của người nộp thuế.
Trong năm 2022, cơ quan thuế cả nước đã ban hành 20.774 quyết định hoàn thuế GTGT với tổng số tiền thuế được hoàn là 150.709 tỷ đồng. Thống kê 7 tháng đầu năm 2023 (tính đến hết ngày 20/7/2023), cơ quan thuế cả nước đã ban hành 9.385 quyết định hoàn thuế GTGT tương ứng số thuế đã hoàn 67.100 tỷ đồng.
Qua công tác rà soát các hồ sơ thuộc diện kiểm tra trước hoàn (hồ sơ hoàn thuế lần đầu, hồ sơ của người nộp thuế trong thời hạn 2 năm kể từ thời điểm bị xử lý về hành vi trốn thuế; hồ sơ rủi ro cao theo phân loại quản lý rủi ro...), chúng tôi đã phát hiện một số hồ sơ đề nghị hoàn thuế có đầu vào đề nghị hoàn là các hóa đơn GTGT hàng hóa, dịch vụ mua của các DN có rủi ro cao về thuế và hóa đơn, do vậy cơ quan thuế cần thực hiện các biện pháp kiểm tra, xác minh, đối chiếu để xác định số thuế GTGT đủ điều kiện hoàn thuế, kiểm soát chặt chẽ tránh gian lận, thất thoát ngân sách Nhà nước.
Đối với số thuế đã có kết quả kiểm tra, xác minh thì cơ quan thuế kịp thời giải quyết hoàn thuế cho người nộp thuế theo quy định tại Điều 34 Thông tư số 80/2021/TT-BTC ngày 29/9/2021 của Bộ Tài chính, không chờ xác minh toàn bộ mới giải quyết hoàn cho người nộp thuế.
Từ thực trạng trên, theo bà, ngành thuế cần giải pháp gì để tháo gỡ khó khăn cho người dân và DN, nhưng vẫn bảo đảm hoàn thuế đúng đối tượng?
Bà Lê Thị Duyên Hải: Công tác hoàn thuế GTGT để hỗ trợ DN về nguồn vốn trong sản xuất kinh doanh là rất quan trọng, việc này luôn nhận được sự quan tâm của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính. Thực hiện chỉ đạo của các cấp thẩm quyền về việc đẩy nhanh tiến độ giải quyết hoàn thuế GTGT nhưng cũng phải kiểm soát chặt chẽ, đẩy mạnh chống gian lận hoàn thuế gây thất thoát ngân sách Nhà nước, Tổng cục Thuế sẽ tiếp tục triển khai các nhóm giải pháp trọng tâm.
Cụ thể, nhóm công việc triển khai tại cấp Tổng cục Thuế có 3 việc cần làm. Thứ nhất, Tổng cục Thuế đang rà soát để báo cáo Bộ Tài chính trình cấp có thẩm quyền các quy định tại Luật Thuế GTGT và các văn bản hướng dẫn về đối tượng chịu thuế, không chịu thuế, thuế suất và các điều kiện về hoàn thuế GTGT đối với hàng hóa xuất khẩu và rà soát quy định về thủ tục hoàn thuế tại Luật Quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn gồm: Hồ sơ hoàn thuế, phân loại hồ sơ hoàn thuế, kiểm tra hồ sơ hoàn thuế, thời hạn giải quyết hồ sơ hoàn thuế, thanh tra, kiểm tra sau hoàn thuế; tham khảo kinh nghiệm quốc tế về hoàn thuế GTGT để bảo đảm các quy định về đối tượng, điều kiện, hồ sơ, thủ tục hoàn thuế GTGT được thống nhất, chặt chẽ, giúp việc hoàn thuế GTGT được kịp thời, nhanh chóng; đồng thời, tránh tạo kẽ hở cho các đối tượng lợi dụng chính sách để trục lợi, gian lận tiền thuế.
Tiếp tục báo cáo Bộ Tài chính có kiến nghị cơ quan chức năng liên quan đến đăng ký kinh doanh có quy định chặt chẽ về đối chiếu nhân thân, xác thực nhân thân khi thành lập DN; sau khi cấp phép thành lập DN có chế độ kiểm tra hậu kiểm các điều kiện mà DN đăng ký có đúng như DN đã đăng ký ban đầu khi khai hồ sơ xin cấp giấy phép thành lập DN để kiểm soát việc các cá nhân, nhóm cá nhân thành lập các DN nhằm mục đích mua bán hóa đơn GTGT để trục lợi, gian lận tiền thuế.
Báo cáo Bộ Tài chính có văn bản đề xuất với cơ quan quản lý nNhà nước có thẩm quyền nghiên cứu sửa đổi, bổ sung chính sách, quy định pháp luật để nâng mức xử phạt (hành chính/hình sự) đối với các hành vi mua bán trái phép hóa đơn bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật.
Thứ hai, chúng tôi tăng cường tổ chức đoàn công tác làm việc trực tiếp tại Cục Thuế các tỉnh, thành phố lớn để kịp thời nắm bắt các vướng mắc, đề xuất của Cục Thuế lớn về công tác giải quyết hoàn thuế GTGT, từ đó có các giải pháp chỉ đạo trong công tác hoàn thuế GTGT bảo đảm kịp thời, đúng quy định theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính.
Thứ ba, cơ quan thuế sẽ đẩy mạnh triển khai toàn diện, nâng cấp tối đa ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác giải quyết hoàn thuế theo Quy trình hoàn thuế mới ban hành theo Quyết định số 679/QĐ-TCT ngày 31/5/2023 để tự động thực hiện các công việc, hỗ trợ cơ quan thuế các cấp trong công tác giải quyết hồ sơ hoàn thuế kịp thời, đúng quy định, kiểm soát hoàn thuế chặt chẽ.
Áp dụng, triển khai trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích dữ liệu lớn (Big Data) trong chuỗi mua bán của các DN, từ đó phát hiện các dấu hiệu gian lận trong việc kê khai, nộp thuế của các DN trung gian trong chuỗi mua bán; phát hiện các dấu hiệu bất thường về giá trị hàng hóa giao dịch mua bán; phát hiện chuỗi mua bán lòng vòng của các DN…
Với nhóm giải pháp về chỉ đạo cơ quan thuế các cấp phải triển khai 4 công việc chính.
Thứ nhất, phải chỉ đạo quyết liệt cơ quan thuế các cấp trong việc giải quyết hoàn thuế GTGT. Yêu cầu các đồng chí Cục trưởng Cục Thuế tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm toàn diện về công tác quản lý hoàn thuế GTGT trên địa bàn, không để tồn đọng kéo dài, gây bức xúc cho người dân và DN; bố trí đầy đủ nguồn lực khẩn trương hoàn thành việc kiểm tra hoàn thuế đối với các hồ sơ đề nghị hoàn thuế bảo đảm giải quyết hồ sơ hoàn thuế của người nộp thuế đúng thời hạn quy định, đúng đối tượng và trường hợp được hoàn thuế. Đối với số thuế đã có kết quả kiểm tra, xác minh thì khẩn trương giải quyết hoàn thuế cho người nộp thuế theo quy định tại Điều 34 Thông tư số 80/2021/TT-BTC ngày 29/9/2021 của Bộ Tài chính, không chờ xác minh toàn bộ mới giải quyết hoàn cho người nộp thuế.
Thứ hai, tổ chức đối thoại tại cấp Cục Thuế tỉnh, thành phố với hiệp hội, DN có hồ sơ hoàn thuế GTGT tồn đọng kéo dài để làm rõ vướng mắc, chủ động xử lý, giải quyết các vướng mắc trong thẩm quyền; trường hợp vướng mắc vượt quá thẩm quyền thì báo cáo Tổng cục Thuế để được kịp thời hướng dẫn.
Riêng trong tháng 6 năm 2023, Tổng cục Thuế và cơ quan thuế các cấp đã tuyên truyền bằng nhiều hình thức về công tác hoàn thuế GTGT, hướng dẫn người nộp thuế lập hồ sơ hoàn thuế GTGT, các hành vi gian lận hóa đơn và hoàn thuế GTGT để người nộp thuế biết, phòng tránh và thực hiện; các Cục Thuế đã tổ chức công tác đối thoại với 63 DN có vướng mắc về hoàn thuế GTGT.
Thứ ba, tăng cường công tác tuyên truyền về hồ sơ, thủ tục hoàn thuế để DN chủ động trong việc chuẩn bị hồ sơ đề nghị hoàn thuế, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp nhận hồ sơ, tránh hồ sơ chưa đáp ứng thủ tục khi gửi đến cơ quan thuế.
Thứ tư, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra sau hoàn đối với quyết định hoàn thuế thuộc diện hoàn thuế trước, kiểm tra sau nhằm kịp thời phát hiện việc sử dụng hóa đơn không hợp pháp hoặc sử dụng không hợp pháp hóa đơn, trục lợi trong hoàn thuế nhằm chiếm đoạt ngân sách Nhà nước, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Các DN cần làm gì để phối hợp tốt hơn với cơ quan thuế nhằm đẩy nhanh tiến độ, thưa bà?
Bà Lê Thị Duyên Hải: Theo tôi, để hoàn thuế nhanh, sự hợp tác của các DN là rất quan trọng. Các DN cần nâng cao ý thức chấp hành nghiêm chỉnh các chính sách pháp luật về thuế, hóa đơn, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước, nói không với các hành vi sử dụng không hợp pháp hóa đơn hoặc sử dụng hóa đơn không hợp pháp trong trong việc đề nghị hoàn thuế GTGT.
DN cần chủ động trong việc chuẩn bị hồ sơ đề nghị hoàn thuế, rà soát, tập hợp các hóa đơn đầu vào, chứng từ thanh toán, các tờ khai hải quan, hợp đồng xuất khẩu trước khi nộp hồ sơ đề nghị hoàn thuế đến cơ quan thuế, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra của cơ quan thuế; tránh hồ sơ chưa đáp ứng thủ tục gây ảnh hưởng đến tiến độ tiếp nhận, giải quyết của cơ quan thuế. Trường hợp vướng mắc liên quan đến hồ sơ đề nghị hoàn thuế, DN chủ động, kịp thời liên hệ với cơ quan thuế quản lý trực tiếp để được hướng dẫn, giải đáp.
Xin trân trọng cám ơn!
