Vừa qua tại huyện Mộc Châu (tỉnh Sơn La) xảy ra nhiều vụ việc khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai. Một trong các nguyên nhân dẫn đến khiếu nại, tố cáo là việc người dân cho rằng chính quyền địa phương chưa giải quyết thấu đáo quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân, những người đã có công khai hoang, lập xóm tại các khu vực hoang vu, địa hình phức tạp từ cách đây khoảng gần 30-40 năm. Một trong các vụ việc mà phóng viên tìm hiểu được liên quan đến hộ ông Đỗ Văn Nghĩa trú tại tiểu khu Nhà Nghỉ, thị trấn Nông trường Mộc Châu (các vụ việc khác chúng tôi sẽ đề cập ở bài viết tiếp theo).
Mong muốn đất ở nhưng lại được cấp đất nông nghiệp
Theo hồ sơ đăng ký, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với thửa đất gia đình ông Đỗ Văn Nghĩa đang sử dụng thì UBND thị trấn Nông trường Mộc Châu giao đất làm nhà ở và sản xuất nông nghiệp cho gia đình vào tháng 01/1993 để đổi lại việc gia đình ông Nghĩa có trách nhiệm trông coi khu nghĩa trang tại km72. Quá trình sinh sống, bản thân là nông dân nên để có sinh kế, gia đình ông Nghĩa đã khai hoang, cải tạo đất với tổng diện tích khoảng 5.000m2 để trồng trọt, chăn nuôi bò và sử dụng ổn định, không có tranh chấp từ đó đến nay. Năm 2004, ông Nghĩa đã được cấp GCN quyền sử dụng đất đối với 1 phần thửa đất tại tờ bản đồ 14, số thửa 82 với diện tích 150 m2 đất ở, 350m2 đất vườn, phần diện tích còn lại chưa được cấp giấy chứng nhận.
Năm 2015, thực hiện chính sách của địa phương, ông Nghĩa có đơn đề nghị cấp GCN quyền sử dụng đất đối với phần đất còn lại. Mong muốn của gia đình là cấp GCNQSD đất với mục đích “đất ở” để chia cho các con nay đã lớn và có gia đình riêng. Theo ông Nghĩa, gia đình đã khai phá, cải tạo, sinh sống ở mảnh đất này gần 30 năm nên không có lý do gì lại xin cấp đất nông nghiệp. Là nông dân thiếu hiểu biết pháp luật và tin tưởng ở cán bộ, khi ký các hồ sơ liên quan, ông Đỗ Văn Nghĩa cứ thế ký theo hướng dẫn của cán bộ Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất mà không đọc nội dung trong đó. Toàn bộ nội dung trên Đơn đăng ký, Biên bản kiểm tra thửa đất, Tờ khai tiền sử dụng đất, Tờ khai lệ phí chước bạ… đều do cán bộ đánh máy sẵn, không phải do người dân tự viết. Sau đó, UBND huyện Mộc Châu cấp giấy chứng nhận đất trồng cây lâu năm với diện tích 3.037,0 m2 , tờ bản đồ số 14, thửa số 82c (Giấy chứng nhận số BX 915879 theo Quyết định số 3106/QĐ-UBND ngày 30/12/2015). Diện tích đất này còn thiếu nhiều so với diện tích gia đình đang sử dụng tại thời điểm cấp GCNQSD đất.
Sau khi được UBND huyện cấp GCNQSD đất thì ông Nghĩa mới biết thửa đất của gia đình chỉ được cấp với mục đích “đất trồng cây lâu năm”. Những rắc rối, vướng mắc của gia đình cơ bản đều liên quan đến thửa đất này.
.jpg)
UBND Huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
Tiền hậu bất nhất trong xử lý vi phạm và giải quyết khiếu nại đất đai
Theo đơn của ông Đỗ Văn Nghĩa, năm 2013, do có nguy cơ ảnh hưởng tới vệ sinh môi trường nên gia đình đã chuyển trang trại bò sang khu đất mới, đồng thời, cải tạo sửa sang lại khu nhà ở cho công nhân, nhà kho, chuồng trại tại khu đất nói trên thành khu nhà trọ cho thuê. Để thực hiện việc cải tạo, sữa chữa, gia đình có hợp đồng xây dựng với ông Nguyễn Văn Châu vào ngày 02/06/2013 và được các hộ dân xung quanh xác nhận việc xây dựng. Khi ông Nghĩa cải tạo nhà trọ với diện tích gần 600m2 (20 phòng trọ) thì không có bất kỳ lực lượng chức năng nào hướng dẫn hay can thiệp như: yêu cầu dừng xây dựng, yêu cầu xin giấy phép xây dựng hay lập biên bản vi phạm xây dựng….
Ngày 21/7/2017, Thường trực Hội đồng nhân dân tỉnh Sơn La phê duyệt chủ trương đầu tư 02 dự án áp dụng cơ chế khai thác quỹ đất để tạo vốn phát triển đường bộ trên địa bàn huyện Mộc Châu trong đó có dự án xây dựng công trình đường giao thông từ quốc lộ 6 đi quốc lộ 43, tiểu khu Nhà Nghỉ, thị trấn Nông trường Mộc Châu. Rắc rối bắt đầu phát sinh đối với hộ ông Nghĩa và nhiều hộ gia đình, cá nhân khác tại khu vực do dự án này đi qua khu đất của gia đình họ đang sinh sống, sử dụng ổn định từ hàng chục năm nay. Đặc biệt, công trình nhà trọ của hộ ông Nghĩa thuộc diện phải giải tỏa. Nếu thực hiện theo đúng các quyết định của UBND huyện Mộc Châu thì công trình nhà trọ có giá trị khoảng 2 tỷ đồng này phải tự tháo dỡ hoặc bị cưỡng chế tháo dỡ mà không được bồi thường.
Bỗng dưng vi phạm và bị buộc phá nhà…
Giống như nhiều hộ gia đình, cá nhân liên quan đến dự án, vào một ngày “đẹp trời”, gia đình ông Nghĩa nhận được Quyết định số 1672/QĐ-KPHQ ngày 02/08/2019 của UBND huyện Mộc Châu về việc áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng với nội dung: Buộc tháo dỡ công trình vi phạm không có giấy phép xây dựng mà theo quy định phải có giấy phép xây dựng theo quy định tại Điểm a Khoản 5 Điều 15 Nghị định số 139/2-17/NĐ-CP ngày 27/11/2017. Lý do không ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính: Hành vi vi phạm đã hết thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính. Biện pháp khắc phục hậu quả phải thực hiện: Hộ gia đình ông Đỗ Văn Nghĩa phải tự tháo dỡ công trình vi phạm không có giấy phép xây dựng trong thời gian 20 ngày kể từ ngày nhận được quyết định này. Mọi chi phí tổ chức thi hành áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả do ông Đỗ Văn Nghĩa chi trả.
Ông Đỗ Văn Nghĩa cùng công trình nhà trọ có giá trị khoảng 2 tỷ đồng bị thiệt hại về doanh thu nặng nề do vào vùng quy hoạch và bị yêu cầu phá dỡ
Điều gây bức xúc nhất đối với gia đình ông Nghĩa là khi cải tạo công trình thành nhà trọ thì không ai nhắc nhở, hướng dẫn và trước khi nhận được Quyết định 1672, gia đình cũng chưa từng được cơ quan chức năng mời làm việc hoặc thông báo về việc lập biên bản vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng. Chỉ đến khi gia đình đòi hỏi thì cơ quan chức năng mới cung cấp bản sao biên bản vi phạm hành chính. Về biên bản vi phạm hành chính do Tổ quy tắc thuộc UBND thị trấn Nông trường Mộc Châu lập đối với gia đình ông Nghĩa và các hộ gia đình khác nằm trong dự án có rất nhiều điểm sai sót, chúng tôi sẽ thông tin ở bài viết tiếp theo.
Vì sao UBND huyện Mộc Châu “tiền hậu bất nhất”?
Sau khi ban hành Quyết định 1672/QĐ-KPHQ ngày 02/08/2019, mãi tới ngày 10/01/2020, UBND huyện Mộc Châu mới tiếp tục ban hành Quyết định số 54/QĐ-SĐKPHQ để sửa đổi quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng đối với hộ gia đình ông Đỗ Văn Nghĩa.
Theo Quyết định 54, diện tích xây dựng vi phạm trật tự xây dựng có sự thay đổi: bỏ diện tích xây dựng 5,0 x 8,9m = 44,5m2; thêm diện tích 271m2 của khu nhà khung sắt, mái lợp tôn. Điều kỳ lạ là diện tích công trình xây dựng vi phạm 271m2 lại không hề được lập biên bản vi phạm hành chính. Vậy căn cứ vào đâu để UBND huyện Mộc Châu ban hành Quyết định 54. Rõ ràng,trình tự xử lý vi phạm hành chính của địa phương đang có “vấn đề”.
Liên quan đến khiếu nại lần đâu của ông Đỗ Văn Nghĩa về Quyết định 1672/QĐ-KPHQ, ngày 06/11/2019, UBND huyện Mộc Châu ban hành Quyết định số 2637/QĐ-UBND về việc giải quyết khiếu nại. Tuy nhiên, hơn 3 tháng sau, vào ngày 19/02/2020, gia đình ông Đỗ Văn Nghĩa mới nhận được quyết định này. Lý do gì mà từ UBND huyện Mộc Châu tới nơi ông Nghĩa sinh sống với chỉ khoảng 7km mà Quyết định giải quyết khiếu nại phải mất 3 tháng mới tới nơi. Đây là lỗi của UBND hay lỗi của bưu điện? Thời gian chậm trễ này cũng chưa phải là kỷ lục ở huyện Mộc Châu khi mà Biên bản vi phạm hành chính về trật tự xây dựng số 32/BB-VPHC do Tổ Quy tắc đô thị thị trấn Nông Trường Mộc Châu lập ngày 09/04/2019 không được giao cho người vi phạm theo đúng quy định.
Việc xử lý khiếu nại của UBND tiếp tục bộc lộ hạn chế khi vào ngày 31/3/2020, UBND huyện Mộc Châu tiếp tục ban hành Quyết định số 798/QĐ-UBND để sửa đổi Quyết định số 2637/QĐ-UBND.
