Hiểm hoạ từ rượu chứa cồn công nghiệp

Rượu chứa cồn công nghiệp có độc tính cao

Thời gian gần đây đã có nhiều vụ ngộ độc rượu nghiêm trọng xảy ra. Vào ngày 10/11, các bác sĩ Bệnh viện đa khoa Hùng Vương (Phú Thọ) cho biết, bệnh viện tiếp nhận một nam bệnh nhân 37 tuổi, nhập viện trong tình trạng đau chướng bụng, đau ngực, lơ mơ, khó thở, tím tái, nói nhảm sau khi uống rượu. Trước đó, anh dự đám cưới và có uống rượu mít ngâm, không nhớ số lượng, về nhà uống thêm một lon nước tăng lực. Đến tối, anh có các dấu hiệu bất thường, nhập viện cấp cứu. Bác sĩ kết luận, bệnh nhân bị sốc phản vệ, ngộ độc rượu methanol, phải lọc máu.

Trước đó, chiều ngày 7/11, sau khi dự đám tang tại ấp Ba Biển, xã Nam Yên, huyện An Biên (Kiên Giang), có 14 người nghi ngộ độc rượu methanol phải nhập viện điều trị. Trong đó, 5 người bị nặng được chuyển từ Trung tâm y tế huyện An Biên lên Bệnh viện đa khoa tỉnh Kiên Giang cấp cứu điều trị. Trong số này, có 3 người trong tình trạng nguy kịch, bị tụt huyết áp, hôn mê sâu và phải thở máy, sử dụng thuốc vận mạch. Ngày 9/11, 2 trong số 5 bệnh nhân ngộ độc nặng đã không qua khỏi.

Báo cáo của Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho thấy, rượu trắng là nguyên nhân gây ra các vụ ngộ độc rượu cao nhất với 42,9%, rượu ngâm thuốc là 36%, rượu ngâm củ ấu là 16%, rượu ngâm động vật (ong đất, tắc kè, mật lợn) là 10,7%... Trong 1 “đơn vị rượu” thường có từ 8-14g rượu nguyên chất. Mỗi đơn vị tương đương: 1 lon bia 270-330ml từ 2-12 độ hoặc 1 chén rượu vang 125ml từ 9-18 độ hay 1 chén rượu mạnh 40ml 40 độ. Nam giới uống quá 3 đơn vị rượu/ngày; nữ giới uống quá 2 đơn vị/ngày được coi là lạm dụng rượu.

Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) khẳng định trong thực tế không có mức độ uống rượu bia nào là an toàn. Các bằng chứng khoa học cho thấy uống một lượng rất nhỏ rượu bia cũng có thể gây ra các nguy cơ và hậu quả đối với sức khỏe nhất định.

BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc (BV Bạch Mai) khuyến cáo, methanol là cồn công nghiệp có độc tính rất cao. Methanol dung nạp trong cơ thể được chuyển hóa thành formaldehyde và formic acid, gây toan chuyển hóa máu (tăng acid máu), tổn thương đa cơ quan như não bộ, mắt, dây thần kinh thị giác, gan, thận... Người ngộ độc methanol có các triệu chứng đau đầu, chóng mặt, ý thức lơ mơ, mù hoặc mù vĩnh viễn, hôn mê sâu, suy đa tạng (suy thận, suy gan...), thậm chí tử vong.

Những người gầy yếu, suy dinh dưỡng, phụ nữ, người mắc bệnh tim mạch, thận, bệnh về hô hấp... không nên sử dụng rượu bia. Nếu buộc phải uống, nên uống ít nhất có thể và nên uống sau khi ăn. Sau khi uống, nếu vẫn tỉnh và nhận biết được, cần ăn uống thêm thực phẩm có đường, tinh bột như gạo, ngô, khoai, sắn, uống sữa, nước hoa quả có đường, nước canh, cháo loãng... để có năng lượng. Không tự ý ngâm rượu khi không biết rõ thành phần.

Cũng theo BS Nguyễn Trung Nguyên, rượu chứa cồn công nghiệp nguy hiểm bởi khởi đầu loại này có tác dụng tương tự như rượu thông thường (sản xuất từ cồn thực phẩm ethanol) nhưng khi vào cơ thể, cồn này được chuyển hóa trở thành các axit gây tổn thương tế bào đặc biệt là ở mắt, não hay hoại tử các tế bào não, tế bào thần kinh thị giác ở mắt nên gây mù vĩnh viễn. Khi có biểu hiện ngộ độc với các triệu chứng như mờ mắt, thở nhanh, lơ mơ, chậm chạp, hôn mê thì đã nặng. Các triệu chứng nhiễm độc methanol thường xuất hiện trong vòng 30 phút sau khi uống nhưng có thể muộn hơn, tuỳ thuộc vào số lượng mà bệnh nhân uống. Thường có hai giai đoạn, giai đoạn kín đáo (vài giờ đến 30 giờ đầu) và giai đoạn biểu hiện ngộ độc rõ tiếp theo sau.

Vì triệu chứng lúc đầu thường kín đáo và nhẹ (ức chế nhẹ thần kinh, an thần, vô cảm) nên thường bị bệnh nhân chủ quan và bỏ qua. Về hệ thần kinh, lúc đến viện thường tỉnh táo và kêu đau đầu, chóng mặt, sau đó quên, bồn chồn, hưng cảm, ngủ lịm, lẫn lộn, hôn mê, co giật.

Khi mới bị ngộ độc, người bệnh lúc đầu chưa biểu hiện, sau đó nhìn mờ, sợ ánh sáng, đau mắt, song thị, giảm hoặc mất thị lực, ảo thị (ánh sáng chói, các chấm nhảy múa, nhìn thấy đường hầm...). Đồng tử phản ứng kém với ánh sáng, soi đáy mắt thấy gai thị xung huyết, sau đó phù võng mạc lan rộng dọc theo các mạch máu đến trung tâm đáy mắt, các mạch máu cương tụ, phù gai thị, xuất huyết võng mạc. Đồng tử giãn cố định là dấu hiệu của ngộ độc nặng và tiên lượng xấu.

Khi bệnh nhân bị ngộ độc rượu, nhất là có rối loạn ý thức, nguyên tắc cấp cứu cơ bản ban đầu là phải đảm bảo thông thoáng đường hô hấp bằng cách cho bệnh nhân nằm đầu cao và tư thế nghiêng an toàn. Nếu bệnh nhân không tỉnh, ứ đọng hầu họng nhiều, thở nhanh và thở sâu, thậm chí có co giật... thì vẫn giữ bệnh nhân ở tư thế đầu cao, nằm nghiên an toàn sau đó nhanh chóng gọi người đến hỗ trợ, gọi xe cấp cứu tới xử lý và đưa bệnh nhân tới bệnh viện.

Công bố hợp quy để đảm bảo chất lượng rượu

Thực phẩm đã qua chế biến bao gói sẵn, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, dụng cụ chứa đựng thực phẩm, vật liệu bao gói tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm khi nhập khẩu để tiêu thụ tại thị trường Việt Nam đều phải đảm bảo điều kiện về chất lượng sản phẩm. Vì vậy, doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu rượu, cần tiến hành công bố chất lượng rượu. Đây là điều kiện bắt buộc để lưu hành hợp pháp sản phẩm trên thị trường theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP và Nghị định 105/2017/NĐ-CP ngày 14/9/2017 quy định về kinh doanh rượu.

Theo đó, trước khi lưu thông trên thị trường rượu phải được công bố hợp quy theo QCVN 6-3:2010/BYT, Quy chuẩn này quy định các chỉ tiêu an toàn thực phẩm và yêu cầu quản lý đối với cồn thực phẩm được sử dụng để sản xuất đồ uống có cồn và sản phẩm đồ uống có cồn, rượu.

Quy chuẩn quy định hàm lượng methanol trong rượu vang đỏ (red wine) là 400 mg/l; rượu vang trắng (white wine) và hồng (rosé wine) là 250 mg/l; rượu mạnh hàm lượng methanol không lớn hơn 2000 mg/l cồn 100 độ; rượu trái cây hàm lượng methanol không lớn hơn 10.000 mg/l cồn 100 độ; rượu Vodka hàm lượng methanol không lớn hơn 100 mg/l cồn 100 độ... Hàm lượng lưu huỳnh dioxid (SO2) không lớn hơn từ 150 đến 250 mg/l tùy từng loại rượu. Bộ Y tế cũng quy định hàm lượng chì không vượt quá 0,2 mg/l; thiếc không vượt quá 150mg/l. Việc ghi nhãn sản phẩm rượu phải theo quy định tại Nghị định số 89/2006/NĐ-CP ngày 30/8/2006 của Chính phủ về nhãn hàng hoá và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Tổ chức, cá nhân nhập khẩu, sản xuất sản phẩm đồ uống có cồn phải công bố hợp quy phù hợp các quy định kỹ thuật tại Quy chuẩn này, đăng ký bản công bố hợp quy tại cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền theo phân cấp của Bộ Y tế và bảo đảm chất lượng, an toàn theo đúng nội dung đã công bố. Bán rượu cho người dưới 18 tuổi, bán rượu có nồng độ cồn từ 15 độ trở lên qua mạng Internet, bán rượu bằng máy bán hàng tự động; quảng cáo, khuyến mại rượu trái quy định pháp luật là vi pháp quy định của pháp luật.

Rượu là loại đồ uống có tác dụng gây nghiện làm ức chế hoạt động của não bộ và hệ thống thần kinh trung ương. Thời gian vừa qua liên tục ghi nhận các trường hợp ngộ độc rượu. Theo các chuyên gia, uống rượu nặng lâu ngày thường dẫn đến các chứng bệnh về gan (gan nhiễm mỡ, viêm gan do rượu, xơ gan). Bệnh nhân bị tồn thương gan nặng thường bị rối loạn đông máu do giảm tổng hợp các yếu tố đông máu, làm tăng nguy cơ chảy máu đáng kể do chấn thương (ví dụ như ngã hoặc tai nạn xe) và xuất huyết tiêu hóa (ví dụ viêm dạ dày, giãn vỡ tĩnh mạch thực quản do tăng áp lực tĩnh mạch cửa); những người lạm dụng rượu có nguy cơ đặc biệt bị xuất huyết tiêu hóa.

Do vậy, cần kiểm soát khi sử dụng rượu và lựa chọn các sản phẩm đã được hợp quy, công bố chất lượng để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.