Gần đây câu chuyện về tiền gửi tiết kiệm lại "nóng" lên ở một số ngân hàng. TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính Tiền tệ Quốc gia đã có những chia sẻ xung quanh vấn đề làm sao gửi tiền an toàn cho cả ngân hàng/ tổ chức tín dụng (TCTD) lẫn người gửi tiền.
PV: Các văn bản quy phạm pháp luật hiện nay quy định về trách nhiệm của người gửi tiền và các TCTD trong việc gửi tiết kiệm nhằm đảm bảo an toàn tiền gửi như thế nào thưa ông?
TS. Cấn Văn Lực: Về phía cơ quan quản lý, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành 2 Thông tư liên quan đến tiền gửi gồm Thông tư số 49/2018/TT-NHNN quy định về tiền gửi có kỳ hạn và Thông tư số 48/2018/TT-NHNN quy định về tiền gửi tiết kiệm.
Tại Thông tư 48, NHNN đã đưa ra các quy định cụ thể về đối tượng gửi tiết kiệm, hình thức tiền gửi tiết kiệm, địa điểm nhận và chi trả tiền gửi tiết kiệm…Theo đó, người gửi tiền phải trực tiếp đến địa điểm giao dịch của TCTD và xuất trình giấy tờ xác minh định danh của người gửi tiền/người đại diện theo pháp luật. Quy định này nhằm đảm bảo an toàn giao dịch cho cả TCTD và người gửi tiền.
Trong khi đó Thông tư 49 nhằm đảm bảo lợi ích hợp pháp của pháp nhân, cá nhân là người cư trú và người không cư trú muốn gửi tiền có kỳ hạn khi có nguồn tiền nhàn rỗi hoặc thu nhập hợp pháp. Đồng thời, quy định này cũng nhằm đảm bảo hạn chế các dòng vốn nóng, đầu cơ trên thị trường tiền tệ, người gửi tiền gửi có kỳ hạn chỉ được thực hiện thông qua tài khoản thanh toán của chính mình. Như đối với giao dịch gửi tiền khác, việc gửi, nhận tiền gửi có kỳ hạn có thể được thực hiện thông qua người đại diện hợp pháp hoặc tự mình thực hiện. Đây là những biện pháp nhằm đảm bảo an toàn tiền gửi cho người dân và TCTD.
Vậy người dân khi gửi tiết kiệm cần lưu ý những vấn đề gì?
TS. Cấn Văn Lực: Gửi tiết kiệm ngân hàng vốn là hình thức đầu tư an toàn và được người dân Việt Nam khá ưa chuộng. Tuy nhiên, để việc gửi tiền được an toàn, hiệu quả, tiện lợi và tránh rắc rối về sau, theo tôi người dân nên lưu ý một số điểm sau:
Đầu tiên, quan trọng nhất đó là nên lựa chọn TCTD có uy tín để gửi tiền. Việc lựa chọn TCTD uy tín giúp khách hàng được trải nghiệm chất lượng dịch vụ tốt và hạn chế rủi ro về bảo mật thông tin cá nhân. Đồng thời, với các TCTD này, người dân còn có thể tham gia "hệ sinh thái" (có nghĩa là có thể dùng cả các dịch vụ khác như mua vé tàu, mua vé máy bay, đặt nhà hàng ăn uống…..thuộc hệ sinh thái đó). Người dân không nên tham gia các hình thức chơi hụi, họ mà không có thông tin về hụi, họ đó; tuyệt đối không tham gia đầu tư đa cấp, tiếp tay cho tín dụng đen, vì đều là vi phạm quy định pháp luật và dễ mất tiền đầu tư. Trong trường hợp không có đủ thông tin hãy chủ động gọi đến các TCTD để được tư vấn phù hợp.
Thứ hai, nên tìm hiểu kỹ thông tin về sản phẩm mà mình sẽ sử dụng như khả năng rút tiền trước hạn và mức lãi suất được hưởng nếu rút trước hạn. Hiện nay, sản phẩm - dịch vụ của các TCTD rất đa dạng và linh hoạt, nhân viên TCTD sẽ tư vấn cho khách hàng sử dụng những sản phẩm phù hợp nhằm tối ưu hóa lợi ích từ nguồn tiền gửi cũng như hạn chế rủi ro.
Thứ ba, khách hàng nên đến trực tiếp tại địa điểm giao dịch của TCTD để mở thông tin tài khoản và gửi tiền, cho đến khi dịch vụ xác thực định danh điện tử (e-KYC) được phép áp dụng. Trong trường hợp đã có thông tin tại TCTD, khách hàng có thể sử dụng dịch vụ ngân hàng điện tử, ngân hàng số. Đây là dịch vụ đang bùng nổ, công nghệ hiện đại đem đến sự thuận tiện, nhanh chóng nhưng vẫn đảm bảo an toàn. Người dân hãy tìm hiểu và ưu tiên sử dụng các dịch vụ tiền gửi online thay vì tới quầy như trước đây.
Cuối cùng, trong mọi trường hợp, người dân cần bảo quản các mật mã, các loại thẻ, sổ tiết kiệm cẩn thận, bí mật; chỉ ủy quyền khi thực sự cần thiết và tin tưởng; tuân thủ các hướng dẫn của TCTD về an toàn tiền gửi; và đăng ký dùng dịch vụ nhắn tin điện thoại để theo dõi giao dịch trên tài khoản của mình tại TCTD một cách thường xuyên và liên tục.
Về phía các TCTD, ông có khuyến nghị ra sao trong việc đảm bảo an toàn tiền gửi, cũng như quyền lợi hợp pháp cho cả khách hàng và TCTD nhận tiền gửi?
TS. Cấn Văn Lực: Trong việc đảm bảo an toàn tiền gửi cho khách hàng, các TCTD nhận tiền gửi phải đặt quyền lợi của khách hàng lên trên hết; trong đó, cần lưu ý những điểm sau:
Thứ nhất, TCTD phải đảm bảo khả năng thanh khoản, trước hết là tuân thủ đảm bảo các tỷ lệ an toàn theo quy định của NHNN; tiếp theo, điều hành cân đối vốn phù hợp với diễn biến thị trường nhằm đảm bảo an toàn thanh khoản cho hệ thống. Hiện nay lãi suất thị trường đang theo xu hướng giảm, tuy nhiên vẫn cần đảm bảo nền vốn ổn định (nhất là nguồn vốn huy động từ dân cư), không nên sử dụng quá mức nguồn tiền từ thị trường liên ngân hàng vì nguồn tiền này không ổn định.
Thứ hai, tuân thủ đúng theo các quy định của pháp luật và của NHNN về đảm bảo an ninh, an toàn tiền gửi cho khách hàng, nhất là 2 Thông tư nêu trên.
Thứ ba, tăng cường công tác tuyên truyền, cung cấp thông tin, tư vấn cho khách hàng, tích cực tham gia giáo dục tài chính, giúp khách hàng hiểu rõ về sản phẩm – dịch vụ, đặc biệt là các sản phẩm mới. Chú trọng công tác tư vấn phù hợp với nhu cầu, điều kiện và hiểu biết của từng khách hàng, giúp khách hàng có được trải nghiệm tốt nhất và có phương án đầu tư hiệu quả.
Thứ tư, kiểm soát chặt chẽ rủi ro nhất là rủi ro khách hàng bị lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, lộ thông tin cá nhân. Các rủi ro công nghệ nếu xảy ra rất dễ khiến khách hàng bị thiệt hại và có thể để lại hậu quả trên diện rộng. Xu hướng ngân hàng mở (Open Banking) hiện nay tạo điều kiện cho các bên thứ ba cung cấp nhiều loại dịch vụ mới cho khách hàng thông qua giao diện lập trình ứng dụng mở (open API) giúp tăng trải nghiệm của khách hàng, tuy nhiên cũng có nguy cơ xảy ra rủi ro mất thông tin, dữ liệu và tiền, nên các TCTD cần hết sức lưu tâm tăng cường an ninh mạng, an toàn thông tin, dữ liệu khách hàng và của bản thân mình.
Cuối cùng, các TCTD cần có chính sách và quy trình giải quyết sự vụ, sự việc một cách chuyên nghiệp, thấu đáo khi khách hàng gặp vấn đề liên quan đến tiền gửi nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho khách hàng cũng như giữ vững được uy tín, thương hiệu của TCTD trên thị trường, như thế mới đảm bảo đôi bên cùng có lợi và quan hệ hợp tác lâu dài, bền vững.
PV: Xin cảm ơn Ông!
Phương Linh
