Hầu hết mọi người tham gia vào thị trường chứng khoán với những sự tự tin nhất định, mỗi người có một cái nhìn khác nhau, cách đánh giá cổ phiếu khác nhau. Mỗi giao dịch đều được coi là những quyết định đưa họ tới thành công. Điều kỳ lạ là với mỗi lệnh mua và lệnh bán khớp nhau, lại có 2 nhà đầu tư cho rằng họ mới là người thông minh nhất.
Với những nhà đầu tư chuyên nghiệp, những người thông minh và nắm bắt thông tin nhanh nhất thị trường cũng có thể phạm sai lầm. Sau đây là một số điều mà mọi nhà đầu tư nên tránh để có một kết quả đầu tư tốt hơn:
Nhà đầu tư không có mục tiêu cụ thể
Nếu bạn không biết bạn đi đâu, bạn sẽ không thể tìm cách tới đó. Với một số người, khi tham gia vào thị trường chứng khoán, họ đang ấp ủ những dự định cho tương lai như tiết kiệm tiền cho thời gian nghỉ hưu hay dành dụm tiền cho một ngôi nhà mới, một chiếc xe mới. Mặt khác, một số nhà đầu tư rót tiền vào thị trường vì không thể cưỡng lại sự hấp dẫn của những lần tăng giá của chứng khoán hoặc họ đơn giản là đầu tư vì những người xung quanh họ đầu tư.
Điều này rất nguy hiểm, đặc biệt đối với những nhà đầu tư F0, bởi họ có thể đưa ra những quyết định tài chính hấp tấp mà không tính toán trước.
Nhà đầu tư không quan tâm đến rủi ro
Mỗi nhà đầu tư có một nhu cầu khác nhau khi tham gia vào thị trường. Ví dụ một người 65 tuổi sẽ có nhu cầu đầu tư khác với một người 20 tuổi. Một người với khối tài sản hàng chục tỷ đồng sẽ đầu tư khác với người chỉ có vài chục triệu đồng. Sự khác nhau giữa họ là mức độ rủi ro họ có thể chấp nhận. Vì thế, đánh giá cổ phiếu có tốt hay không phải dựa trên khả năng tiếp nhận rủi ro của bạn.
Đầu tiên, hãy tính toán đến khoảng thời gian bạn dùng để đầu tư. Một điều hiển nhiên là khi bạn có càng nhiều thời gian để đầu tư chứng khoán, mức rủi ro nhà đầu tư có thể chấp nhận sẽ cao hơn. Điều đó là do nếu bạn mua chứng khoán ở một thời điểm và nó sẽ lên trong tương lai mà không bị ảnh hưởng bởi những biến động lên xuống trong suốt quá trình, nhìn chung bạn sẽ thu được lợi nhuận. Nếu nhà đầu tư có càng nhiều thời gian để đầu tư, họ sẽ có thêm thời gian để chờ cho tài sản của họ hồi phục sau mỗi lần thị trường giảm mạnh. Chính vì thế, các nhà đầu tư dài hạn thường không quá quan tâm về giá của chứng khoán lúc họ mua.
Một hình thức đầu tư rủi ro khác là đầu cơ lướt sóng, những nhà đầu cơ cố mua những cổ phiếu mà họ cho rằng sẽ tăng giá mạnh trong tương lai gần. Nếu bạn muốn đầu tư theo hình thức này, bạn nên xác định rõ lượng tiền mình bỏ vào, các nhà hoạch định tài chính cho rằng chúng không được vượt quá 5% danh mục của bạn. Nếu bạn đầu tư quá nhiều vào khoản đầu tư này, toàn bộ danh mục đầu tư của bạn có thể bị ảnh hưởng xấu bởi những biến động mà nó mang lại. Vì thế hãy cân nhắc mức rủi ro mình có thể chấp nhận và phân chia tài sản hợp lý.
Tiêu xài quá nhiều thay vì đầu tư
Trong khi một số người rất quan tâm đến việc chọn cổ phiếu nào, mua chứng khoán nào, một số người đơn giản là không quan tâm vì cho rằng họ không có đủ tiền làm việc đó.
Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng ở các quốc gia đang phát triển, nhu cầu mua sắm, tiêu dùng khá cao. Điều này là do mức sự chênh lệch giàu nghèo cũng như thu nhập còn nhỏ. Bên cạnh đó, mật độ các nhà đầu tư ở các quốc gia phương Tây cũng cao hơn rất nhiều. Nói cách khác, do nhu cầu và thói quen tiêu dùng, rất nhiều người đang không thể bắt đầu đầu tư và có một cuộc sống ổn định trong tương lai. Vì thế hãy cắt giảm các khoản chi tiêu nếu cần thiết, giảm bớt các khoản chi không hợp lý và xác định số tiền bạn có thể bỏ ra định kỳ để tham gia đầu tư chứng khoán.
Cố gắng đánh bại thị trường
Đây chính là mục tiêu mà các quỹ đầu tư hay quỹ tương hỗ đặt ra. Các quỹ được quản lý một cách nghiêm ngặt, mua bán cổ phiếu một cách năng động thường cố gắng đạt được mức tăng trưởng cao hơn so với thị trường. Chỉ một số ít các nhà đầu tư chuyên nghiệp chấp nhận phương thức đầu tư như vậy, và họ coi việc đó như một nghề. Vấn đề là, liệu bạn có thể đánh bại họ trong khi phải bận tâm đến công việc hằng ngày và gia đình hay không?
Trong dài hạn, các quỹ đầu tư không phải lúc nào cũng hoạt động tốt. Ngược lại, các quỹ chỉ số cơ bản lại cho kết quả tốt hơn khoảng 70% các quỹ đầu tư mở trong dài hạn. Vì thế nhà đầu tư nên cân nhắc và đưa ra lựa chọn phù hợp nhất với túi tiền và năng lực của mình.
Đánh cược vào một số cổ phiếu
Có rất nhiều trường hợp nhà đầu tư đầu tư tập trung một số cổ phiếu nhất định trên thị trường, có thể họ đánh giá cổ phiều này quá cao hoặc họ đang nghe theo những hội nhóm đầu tư. Dẫu sao, điều này hết sức rủi ro vì tất cả tài sản của người đó sẽ phụ thuộc vào một số ít cổ phiếu, thứ có thể biến động lên xuống liên tục theo thời gian. Nếu cổ phiếu của công ty xuống 1%, giá trị tài sản đầu tư của bạn sẽ đi xuống 1%. Điều này hết sức mạo hiểm và các nhà đầu tư chuyên nghiệp cố gắng làm hạn chế mức rủi ro này bằng cách phân bổ tài sản của mình vào nhiều loại tài sản khác nhau.
Không tái cân bằng danh mục đầu tư
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, thị trường thay đổi theo thời gian và để thích ứng với nó, danh mục đầu tư cũng cần thay đổi.
Kế hoạch đầu tư nên được vạch ra rõ ràng để phân chia tiền vào các tài sản hợp lý trong từng thời điểm khác nhau. Ví dụ, bạn đang có 50% danh mục đầu tư vào cổ phiếu các công ty trong nước, 30% vào các công ty nước ngoài, 20% trái phiếu, 10% là tiền.
Hãy tưởng tượng nếu các công ty nước ngoài đang có kết quả hoạt động kinh doanh tốt, họ mở rộng thị trường, phát triển sản phẩm mới, bạn có thể cân nhắc tới việc nâng cao tỷ trọng các chứng khoán nước ngoài lên 40% hay thậm chí 50%. Một tác dụng nữa của việc tái cân bằng là quá trình này có thể giúp các nhà đầu tư hạn chế được những biến động xấu của thị trường mà họ cho rằng sắp xảy đến. Nếu bạn cho rằng thị trường sẽ đi xuống trong năm tới, hãy bán bớt các cổ phiếu tăng trưởng, giảm khoản tiền bạn dùng để đầu cơ lại, dự trữ thêm tiền mặt cũng như trái phiếu. Bạn sẽ có được sự chủ động khi thị trường giảm giá.
